فناوری ضد آتش کردن منسوجات

2️⃣ روش تکمیل شیمیایی (Flame Retardant Finishing)

در این روش پارچه پس از تولید، با مواد شیمیایی ضد آتش پوشش داده می‌شود.

شیوه‌های اجرا:

• پد-خشک-کیور (Pad-Dry-Cure): پارچه آغشته → خشک → تثبیت حرارتی

• پاشش (Spray): استفاده سریع در صنایع ساختمانی و مبلمان

• 浸‌گذاری (Dip coating): نفوذ عمیق مواد به الیاف

مواد رایج:

• ترکیبات فسفر (Phosphorus-based FR)

• مواد ازت‌دار

• هالوزن‌ها (کم‌کاربرد به دلیل مسائل محیطی)

• ترکیبات سیلیکونی و نانو (نسل جدید)

🔹 مزایا:

• هزینه کمتر نسبت به الیاف ذاتی

• امکان اعمال بر روی پنبه، پلی‌استر و مخلوط‌ها

🔹 چالش‌ها:

• احتمال کاهش عملکرد بعد از شستشو

• احتمال کاهش نرمی پارچه

• تاثیر زیست‌محیطی برخی مواد

---

3️⃣ فناوری نانو و پوشش‌های پلی‌مرهای پیشرفته

نسل جدید ضد آتش بر پایه نانوذرات، پلیمرهای مقاوم حرارت و مواد دیرگداز نوین توسعه یافته است.

مثال‌ها:

• پوشش‌های نانوسیلیکون → تشکیل لایه سرامیکی مقاوم

• نانوگرافن و پلیمرهای گرافنی → دیرسوزی و هدایت حرارتی کنترل‌شده

• پوشش‌های متورم‌شونده (Intumescent) → با گرما پف کرده و سد محافظ ایجاد می‌کنند

🔹 مزایا:

• وزن کم، انعطاف عالی

• غیرسمی و کم‌دود

• سازگار با پوست و محیط زیست

---

💡 مکانیسم‌های ضد آتش چگونه عمل می‌کنند؟

🔸 1. ایجاد لایه محافظ کربنی

در دماهای بالا، پوشش به کربن سخت تبدیل می‌شود و مانند سپر، الیاف را از شعله دور نگه می‌دارد.

🔸 2. آزاد کردن گازهای غیرقابل اشتعال

برخی مواد N2، CO2 یا بخار آب آزاد می‌کنند که اکسیژن را کاهش داده و شعله را خفه می‌کند.

🔸 3. تغییر ساختار پلیمر

الیاف در اثر گرما به جای سوختن، ذغال می‌شوند و از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند.

🔸 4. کاهش تولید دود

در پوشش‌های پیشرفته، فرآیند تجزیه کنترل‌شده است و دود شیمیایی کمتر تولید می‌شود.

---

🧪 استانداردهای آزمایش پارچه ضد آتش

در صنعت نساجی، عملکرد ضد آتش با تست‌های استاندارد بررسی می‌شود:

• ISO 15025 — تست شعله عمودی

• ISO 11612 — لباس‌های حفاظت در برابر حرارت و شعله

• NFPA 2112 — لباس‌های صنایع نفت و گاز

• NFPA 701 — منسوجات پرده‌ای و معماری

• ASTM D6413 — اندازه‌گیری پس‌سوزی و پس‌درخشش

در این تست‌ها مواردی مانند:

• میزان پس‌سوزی

• طول سوختگی

• مقدار ذغال‌شدگی

• انتشار قطره‌های ذوب‌شده بررسی می‌شود.

📦 کاربردهای منسوجات ضد آتش

🔹 صنایع نفت، گاز و پتروشیمی

لباس‌های محافظ کارکنان پالایشگاه‌ها و پتروشیمی باید FR واقعی باشند.

🔹 آتش‌نشانی

لباس‌های چندلایه آرامیدی، محافظ شعله و حرارت شدید هستند.

🔹 بیمارستان‌ها و مراکز درمانی

پرده‌ها، ملحفه‌ها و یونیفرم‌ها برای جلوگیری از گسترش آتش.

🔹 هتل‌ها، سالن‌ها و سینماها

پرده‌ها، روکش مبل و موکت‌ها باید دارای استاندارد ضد آتش باشند.

🔹 مبلمان خانگی و اداری

پارچه‌های ضد آتش در مبلمان از خسارات جانی جلوگیری می‌کنند.

---

👨‍🔬 نکات مهم هنگام انتخاب پارچه ضد آتش

• صرف “نسوز بودن” کافی نیست؛ استاندارد تست اهمیت دارد.

• پوشاک FR باید قابل تنفس، سبک و راحت باشد.

• خاصیت ضد آتش بعد از شستشو نباید به‌طور قابل توجهی کاهش یابد.

• در پروژه‌های معماری، عدم انتشار دود سمی ضروری است.

• استفاده از تأمین‌کننده معتبر (مانند شرکت‌های تخصصی در نساجی) کیفیت محصول را تضمین می‌کند.

---

✨ نتیجه‌گیری

فناوری ضد آتش کردن منسوجات گامی حیاتی در ارتقای ایمنی صنایع مختلف است.
این فناوری از دو مسیر انجام می‌شود: 1️⃣ الیاف ذاتی مقاوم به شعله
2️⃣ تکمیل شیمیایی (سنتی، نانو، یا پوشش‌های مدرن)

با رعایت استانداردهای جهانی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین، می‌توان محصولی با عمر طولانی، حداقل دود، حداقل گسترش آتش و ایمنی بالا تولید کرد.